اولین روزِ حمید غنام در اردوگاه آموزشی داعش، روزِ فشردهای بود. سیزدهم آگوست، صبح خیلی زود، ساک لباسهایش را برداشت و به سرعت خودش را به خیابان اصلی روستا رساند تا به قرارش با پسرعموهایش برسد. همچون بسیاری دیگر از اعضای جوان داعش، او نیز چیزی از ماجرا به والدینش نگفته بود.
به گزارش فرارو به نقل از گاردین، پسرعموها سوار بر یک مینیبوس سفید به یک اردوگاه آموزشی داعش در میدان نفتی عمر، در صحرای میادین واقع در دیرالزور در شرق سوریه، رفتند. کسی که از آنها عضوگیری کرده، فامیل دوری است که از زمان گرفتن پست امنیتی، نزدیک به هشت نفر دیگر را هم از روستایش جذب داعش کرده است. او آن سه نفر را تا محل اقامت جدیدشان که بناست چند هفتۀ آینده را در آن بگذرانند، همراهی میکند.
مسئول عضوگیری پیش از آنکه برود، در میدان نفتی، چند دقیقهای با یکی از اعضای داعش صحبت میکند. پیش از آنکه سوار ماشینش شود، رو به فامیلهایش میگوید: "سر بلندمان کنید." یک عضو دیگر داعش به استقبالشان میآید و از سه عضو جدید میخواهد که خود را برای درسهای شریعت آماده کنند.
غنام میگوید: "آسان نیست، باید صبور باشید. اول شما را امتحان میکنند. مدتی با شما صحبت میکنند. با شما در مورد رژیم "نصیریهایها" (واژهای توهین آمیز که برای اشاره به علویها به کار میرود) میپرسند، و سپس در مورد ارتش آزاد سوریه و سایر گروهها سوال میکنند. اولش خستهکننده است."
اطلاعات کمی راجع به اردوگاههای آموزشی داعش در مناطق تحت کنترلاش در عراق و سوریه، وجود دارد. به خصوص در مورد آموزشهای مذهبیای که در اردوگاهها داده میشود. معمولاً ایدئولوژی داعش را مشابه با دریافت القاعده یا سعودیها از سلفیگری میدانند، که مبنای آن بازگشت به اصول صدر اسلام است. از این رو به نظر میرسد که کسی علاقهای به موشکافی دقیقتر آن ندارد. از طرفی، از آنجا که انگیزۀ بسیاری از اعضای داعش ارتباط کمی با دین دارد، این گرایش وجود دارد که نقش ایدئولوژی دینی به عنوان یک ابزار عضوگیری را کمرنگ جلوه دهند.
مشکل دیگری که در درک علت جذابیت داعش اخلال ایجاد میکند این است که سیاستمداران به شکلی خودآگاهانه سعی دارند تا با کمرنگ کردن نقش ایدئولوژی، تلاشهای پروپاگاندایی این گروه را تضیعف کنند. از طرفی، ناظران بیطرف به غیر از شبکههای اجتماعی منبع دیگری برای تحلیل ایدئولوژی داعش در اختیار ندارند. پیامد این موضوع این است که با وجود نقش محوریای که شناخت ایدئولوژی داعش میتواند در مبارزه با این گروه ایفا کند، درکی که از آن وجود دارد عمدتا مخدوش است. هم سرلشکر مایکل ناگاتا، فرمانده نیروهای عملیات ویژه آمریکا در خاورمیانه، و هم جان آلن، فرمانده ائتلاف بینالمللی علیه داعش، تاکید دارند که درک کاملی از ایدئولوژی داعش وجود ندارد و در عین حال از بین بردن مشروعیت ایدئولوژی آن حائز اهمیتی حیاتی در شکست دادن این گروه است.
بنابراین به طور مشخص اعضای جدید در اردوگاههای آموزشی داعش چه ایدهها، داستانها و روایتهایی را میآموزند؟ داعش به اعضای جدید چه میگوید که آنها را اینگونه متعصبانه به ایدئولوژیش متعهد میکند؟ مهمتر از آن، آیا ایدئولوژی داعش در جذب نیروهای جدید هم به آن کمک میکند یا فقط در حفظ اعضای جدید به کار میآید؟